ZROZUMIENIE UMOŻLIWIA ZASTĄPIENIE NIERACJONALNYCH DZIAŁAŃ LUB BEZRADNOŚCI PRZEZ DZIAŁANIA RACJONALNE

Marian Mazur, Cybernetyka a zarządzanie. MSW, Warszawa 1969.

ROZDZIAŁ PIERWSZY – O CYBERNETYCE

1.2. Definicja cybernetyki

Za definicję cybernetyki można by uważać tytuł książki Wienera, gdyby nie to, że tytuł ten zawiera kilka zbędnych szczegółów.

Wskazując na to, że sterowanie zachodzi w zwierzęciu i maszynie, Wiener chciał podkreślić, że chodzi o wszelkiego rodzaju sterowanie, tj. zarówno w tworach ożywionych, jak i nieożywionych, co przy formułowaniu definicji nie wymaga podkreślenia.

Podobnie zbędna jest wzmianka o komunikacji, gdyż nie istnieje sterowanie bez przekazywania informacji, a przekazywanie informacji służy wyłącznie do sterowania.

Po tych uproszczeniach można powiedzieć po prostu, że cybernetyka jest to nauka o sterowaniu^*).

Z definicji tej wynika, że wszystko, co jest sterowaniem, wchodzi w zakres cybernetyki.

Pomimo tak wyjątkowo prostej definicji cybernetyki toczą się do dziś spory o jej zakres.

Rzecz w tym, że spory o zakres cybernetyki nie mają charakteru naukowego, lecz doktrynalny, i dotyczą tylko jednej sprawy, a mianowicie traktowania człowieka. Chodzi o to, że w ujęciu cybernetycznym zachowanie się człowieka jest procesem sterowniczym podobnie jak zachowanie się zwierzęcia, rośliny czy maszyny, i w związku z tym może być opisywane wzorami matematycznymi, modelowane itp. Takie zestawianie człowieka na równi z innymi tworami koliduje z doktrynami filozoficznymi uważającymi człowieka za jakąś nadzwyczajną istotę we wszechświecie.

Z kręgów wyznawców rozmaitych doktryn filozoficznych podnoszono niegdyś protesty przeciw stworzonej przez Darwina teorii ewolucji. Z czasem pogodzili się oni z poglądem uznającym pokrewieństwo między człowiekiem a światem zwierzęcym.

Z kolei pojawienie się cybernetyki wywołało falę oburzenia na dopatrywanie się podobieństw między człowiekiem a maszynami.

Tego rodzaju oburzenie obserwuje się przede wszystkim u wyznawców doktryn religijnych. Czują się oni zagrożeni przez cybernetykę w swoich poglądach na myślenie jako niematerialny przejaw działania nieśmiertelnej duszy itp.

Użyteczności cybernetyki nikt w nauce nie kwestionuje. Tu i ówdzie można się co najwyżej spotkać z wypowiedziami przedstawicieli niektórych dziedzin nauki, że cybernetyka jest nauką pomocniczą innych nauk, np. ekonomii, automatyki, prakseologii itp. (zależnie od tego, którą z nich uprawia mówiący).

W rzeczywistości, doniosłość cybernetyki wynika z okoliczności, że procesy sterowania występują niemal we wszystkich zjawiskach, i polega na tym, że w postępującej od tysiącleci atomizacji nauki na coraz węższe specjalności cybernetyka przywróciła jedność nauki i umożliwiła naukowcom porozumiewanie się wspólnym językiem. Stało się tak dzięki temu, że cybernetyka nie zajmuje się konstrukcjami (z czego coś jest zrobione) lecz funkcjami (jak coś działa).

Tak więc, cybernetyka, która niegdyś była tym samym co nauka o zarządzaniu, objęła tak szeroką problematykę, że zarządzanie stało się dla niej tylko jednym z problemów. Dzięki temu jednak cybernetyka zdobyła metody, którymi dziś może zapewnić zarządzaniu o wiele większą skuteczność.

Metody te opierają się na dwóch podstawowych pojęciach, a mianowicie na pojęciu sprzężenia i na pojęciu informacji. Omówieniu tych pojęć poświęcimy następne dwa rozdziały.

^* Ashby w książce: Wstęp do cybernetyki pisał, że cybernetyka jest to nauka o sterowaniu w ogólności.

Cyfryzacja - W.D. (autonom@o2.pl).

© autonom 2003-2017, autonom@o2.pl